(Iwan M. Ridwan)
Sabada akang lunta bet karasa beuki
luwang nyanghareupan kahirupan téh. Kajadian-kajadian nu geus kalarung ngadadak
narémbongan. Suka bungah urang duaan. Susah jeung sedihna. Kabéh kawas nu
mitineung. Nampeu hareupeun. Padahal geus ampir dua bulan akang ninggalkeun abdi
téh. Teu werat geuning hayang mopohokeun sagala nu geus karandapan. Dipoho-poho
bet kalah beuki ponyo. Disinglar-singlar kalah beuki kaguar. Kabéh narémbongan.
Ti mimiti urang tepung di Kampus, di réntal VCD, di Sakola, di Gedung
Pertunjukan, Kontrakan, kabéh natrat kagambar. Enya inget kénéh Akang nu
ngadeukeutan abdi. Sagala rupa perhatian jeung pangorbanan akang ditamplokkeun
ka abdi salaku mojang anyar datang nu mincut haté akang. Geuning teu lila akang
ogé ngajak “jadian”. Nya atuh kuring anu ngarasa jadi pusat kanyaah jeung
perhatian akang teu bisa nampik kaasih anu beuki nambahan ti poé ka poé téh.
Éndah temenan waktu harita, Kang. Di
Kampus, abdi jadi kembang kadeudeuh akang. Di imah akang, jadi tamu agung. Di
kontrakan, nya akang pisan nu haat ngajaga abdi. Merhatikeun pisan kana naon
pangabutuh abdi salaku jalma anyar datang ka kota. Geuning mani sagala seuseut
seuat hirup di kota mah, Kang, meus-meus kudu ngaluarkeun duit. Nya akang pisan
nu harita nyaah ka abdi. Sok haat mangmeulikeun rupa-rupa pangabutuh sapopoé.
Enya akang mah teu nyaah kana barang béré. Tong boro ka abdi anu dipikanyaah ku
akang, dalah kababaturan ogénan akang mah sakitu bro-broanana. Pantes ari kitu téa
mah kang, da akang mah geuning sakitu lugar-ligurna di imah téh. Teu kurang itu
ieu. Enya maksud téh mun rék dibandingkeun jeung diri abdi. Hiji awéwé anu
datang ti kampung bari jeung teu boga kamampuh nanaon. Ngan ukur bekel
neugtreug hayang kuliah ogé. Teu. Teu boga nanaon pisan. Indung bapa ngan ukur
ngandeulkeun buburuh tani. Idek liher di sawah bogana Haji Sadili. Uyuhan aya
keur sahuapeun ogé. Maksud lunta ka kota ogé abdi téh seja ningkatkeun darajat
kulawarga. Sugan waé bisa ngajait tina kahirupan anu ayeuna. Sabab
hirup-huripna jalma gumantung kana élmu pangaweruh nu dipibogana.
Balik deui kanu tadi. Teu abdi mah. Teu
kawas akang anu sakitu calakanana dina sagala widang. Nya ku jasa akang pisan
abdi bisa wanoh kana kahirupan di kota téh. Bisa wanoh jeung buku-buku sastra.
Bisa wanoh jeung Shakespears, Ionesco, Freud, katut Samuel Becket. Nya ku akang
pisan abdi bisa lancar numpak motor ogé. Abdi bisa wani cacarita hareupeun
podium. Nya ku akang pisan abdi wawuh jeung dunia panggung. Maca sajak di mamana
bari jeung teu weléh aya akang di sagedengeun abdi. Bagja tinemenan waktu
harita, Kang.
Bagja pisan waktu jadi juara ka hiji
pasanggiri maca sajak sunda. Pan akang sorangan nu ngalatihna. Unggal beres
kuliah. Piala, piagam katut uang pembinaan téh sagemblengna ku abdi dihaturkeun
ka akang. Tapi ceuk akang, éta mah sagemblengna milik abdi. Hak abdi. Sabab
abdi anu tampilna ogé. Aya ku bageur ari akang.
Akang oge ngajarkeun nyieun sajak,
carpon, dalah cenah kudu ngajaran nulis artikel jeung éssay, atawa laporan
jurnalistik. Ah bet hésé nu kitu mah geuning, Kang. Abdi mah resep kénéh nulis
carpon sok sanajan ngan ukur bagal-bagal carita hungkul. Ceuk akang éta gé.
Cenah carpon abdi mah kudu kaalaman waé. Teu bisa meureun nyieun karangan kawas
akang mah anu sok nerapkeun konsep: absurditas, defamiliarisasi, reinterprétasi
jeung sajabana-jeung sajabana anu keur abdi mah matak pacélon pihartieunana. Tapi
ceuk akang moal pahili mun urang mahamna bener-bener. Ah da keukeuh keur abdi
mah. Ulah disaruakeun jeung akang nanaon téh kéna-kéna akang pinter. Tapi akang
tara ieuh maksa supaya kuring ngarti kana naon anu didadarkeun ku akang. Akang
sok ngarasa cukup mun kuring geus lieur, tandana mikir éta téh ceuk akang mah, dari
pada teu lieur-lieur acan.
Kanyaah jeung kadeudeuh akang téh lain
ngan ukur datang ti akang sorangan, tapi ogé ti kulawarga akang. Mamah, Papah, Ninit
adi akang, Bapa Aki, Ma Eni, Uwa, Amang katut Bibi Akang sakitu haat tur
nyaahna ka abdi téh. Geuning basa munggaran abdi ditepungkeun ka kulawarga
akang, sakitu daréhdéhna saréréa nu aya di bumi téh. Komo Mamah mah, siga nu
tos nganggap anak ka abdi téh. Saurna ulah asa-asa mun nuju aya di bumi akang.
Anggap waé bumi nyalira. Keun waé sanaos teu aya Akang ogé abdi ka bumi mah
moal di saha-saha. Nya Si Papah kitu deui, sok sanaos paromanana rada kereng
tur dedeg pangadegna simbar dada, ka abdi mah sakitu soméahna. Bet jadi isin
abdi mah kang. Geuning lami-lami mah abdi bet ngaraos pisan jadi kulawarga akang.
Remen abdi aya di imah akang. Ampir unggal poé. Geuning saur Mamah ogé
tinimbang kudu cicing sorangan di kontrakan, mending di imah akang. Katampi pisan éta pangangken Mamah téh, Kang.
Tapi da kumaha atuh sanés badé nampik pangasih, di henteu-henteu ogé abdi téh
teu acan katalian ku hukum anu sah sareng akang téh. Bet ararisin ku tatangga.
Moal enya meureun aya istri mondok moék di bumi pameget. Isin ka abdina kang,
sok sanaos tara aya nu ngageunggeureuhkeun ogénan. Enya atuh bet saha jalmina
anu wantun ngageungeureuhkeun kulawarga akang, cacakan kapala lurahna ogé nya
Aki Akang nyalira. Aki sotéh kasebatna, da ari buktosna mah masih kénéh anom.
***
Hirup salulut paduduaan bari jeung tacan
kakurung ku tikah, asana téh teu kungsi kaimpi-impi acan. Tapi geuning urang
duaan bet ngalaman. Sagala rupa dilakonan ku duaan. Urang geus silih pikabutuh
kumaha ilaharna salaki jeung pamajikan. Boh dina pangabutuh sapopoé, atawa
kabutuhan lianna tepika urang silih cumponan dina pangabutuh anu paling dasar
–ceuk akang, ari ceuk kuring mah pangabutuh anu paling réndah, salaku mahluk
hirup: manusa. Enya urang geus aya dina kahirupan anu liwat tina batas. Hirup
sagebrus geus teu ngarasa dosa. Eumh. Lain sakali dua kali. Lain sakeudeung dua
keudeung. Tilu taun lain waktu nu samporét keur ngawangun hiji perjalanan
hirup. Tilu taun lain waktu anu sakdeudeung keur silih pikawanoh ngeunaan diri
masing-masing. Bageur benerna. Jujur jeung henteuna. Geuning akang ogé boga
sifat goréng kawas abdi: gurat batu, belik, boga kahayang kudu pok sok. Mun
sakali nyeri haté sok tuluy neuteuli. Atawa mun teu kitu akang mah sok ngajauh
ti abdi. Siga nu hayang lumpat tina masalah. Enya kawas ayeuna. Sanggeusna
kuring teu boga harga diri deui di hareupeun akang, akang bener-bener lunta.
Akang bener-bener cua ka abdi.
Bet teu disangka-sangka akang rek
luluasanan merlakukeun abdi kawas sato. Enya disatokeun ku akang. Akang
sabenerna sato anu paling keji. Geuning akang mah henteu cukup ngan ukur boga
abdi. Sanggeus akang ayeuna aya di hiji tempat anu nelahna kantor, akang bet
kabongroy ku parawan kolot anu cenah ceuk akang geulis, boga pangawak anu
lintuh, deukeut-deukeut ka Jennifer Kurniawan. Beunghar deui tangtuna ogé. Da
abdi mah sakieu buktina. Pangawak anu nya leutik nya kuru téh, taya kaboga
deuih.
Memang salah abdi meureun bet kumawani nyarékan
akang. Ngahakiman. Tepika abdi ngarampas hak-hak akang. Privacy akang. Enya ceuk akang éta ogé, sanggeusna abdi ménta
tukeran hénpon, sanggeusna abdi ngaganti password
pésbuk akang. Akang ngarasa hak pribadi akang dirampas ku abdi. Akang ngarasa
teu boga privacy. Abdi mah hayang
apal kang tepika mana hubungan akang jeung Si Salingkuhan akang téh. Hayang
nyaho naon waé nu sok diobrolkeun. Geuning bukti kang, Akang jeung manéhna téh
pada-pada boga rasa cinta. Pada-pada neundeun haté kadua leutik. Geus aya
sabulanna. Nyeri pisan abdi mah kang. Sumpahna gé. Abdi ngahaja ngadagoan di
kontrakan hayang milu ka imah akang, tapi akang geuning embung da geuning akang
mawa kabogoh anyar ka imah, cenah isukna rék jalan-jalan, rék renang. Nyeri
deui waé kang basa abdi ngahaja datang ka imah akang bari ngadagoan akang tepi
ka peuting, sedeng akang mawa deui manéhna ka imah. Nyaho aya abdi di imah
geuning akang kalah indit deui teuing kamana boa jeung éta awéwé. Naha geuning
akang bet téga ka abdi merlakukeun kawas kitu, Kang? Naon kasalahan abdi?
Sapeupeuting harita abdi ceurik kana lahunan mamah. Mamah nya kitu kénéh hayoh waé
ngupah-ngapéh. Tapi lain malah beuki répéh, nu aya kalah ngajadikeun beban ka
anjeunna. Mun mah akang geus teu cinta, hadéna mah kedal waé kang. Abdi nampi
pisan kana kanyataan ieu. Abdi badé nyanggakeun ka akang sagemblengna. Rumasa
jadi awéwé mah heureut deuleu pondok léngkah. Rumasa jadi awéwé mah teu bisa
nangtukeun pilihan.
Ceuk akang, ieu geus jadi hiji takdir.
Nasib urang duaan. Naha bet goréng-goréng teuing ieu nasib téh. Sanggeus akang
bener-bener lunta ninggalkeun abdi, hirup karasa beuki lungkawing. Cukleuk
leuweung cukleuk lamping, jauh ka sintung kalapa. Nasib téh bet kejem, maksa ngajalanan
lalampah sorangan sanggeusna diri teu walakaya. Sanggeusna balati nurihan ati. Sanggeus
abdi teu boga harga diri.
Geuning peurih téh beuki teu karasa sabab
geus liwat saking. Geuning batin téh geus teu kapahing teuing geus kumaha
gering basa narima ondangan akad nikah akang jeung manéhna ahir bulan ieu,
mernah pisan dina tanggal nu geus dijangjikeun ku urang duaan pikeun
ngalaksanakeun akad…..
Rengse, bandung 2 Agustus
2011