KABÉNGBAT

(Galura, Edisi III Desember 2010)

Jam satu beurang harita téh. Panon poé masih kénéh mentrang-mentring. Taneuh nu geus lila teu kahujanan beuki beureum jeung ngebul kasépak angin. Sawah-sawah bareulahna beuki nyungakang kawas nu garogoakan ménta dibanjur cai langit. Tangkal-tangkal cau dauna laleumpeuh. Baralak sing kulapés. Cengkirna tarujun. Dawegan-dawegan ngadadak koclak. Dangdaunan nu biasa méré iiuh linduh maluguran. Dahan-dahanan ngarangrangan. Tangkal sampeu na galengan sawah carerewing dihakanan hileud. Kacang jepun sing pelentung kawas barudak di Afrika nu keuna panyakit busung lapar. Susukan gararing pinuh ku palastik. Caina nyalangkrung semu hideung bari sing aruyek jentik-jentik pireungiteun. Jalan desa nu sakuduna ngabulungbung téh pejét ku ban mobil, keusikna singjelepung teu boga pamuntangan. Ninggang di aya kandaraan nu liwat kawas nu diduruk, tapi kekebul nu ngelunna lain haseup.

Supir angkot, tukang ojeg, tukang béca kaduruk hawa. Panon poé bangun nu teu nolih. Poncorongna teu ngurangan panas. Méga-méga nu biasa singgarantung teuing kamana boa.

Sapanjang jalan nu kaliwatan ukur kitu jeung kitu ti Cianjur ka Bandung téh. Di jero kebek kawas dibekem. Awak ngoprot ku késang bari jeung leng-lengan. Mukakeun lawang jandéla sugan jeung sugan manggih hawa seger, tapi nu aya kalah haseup tina kandaraan jeung kekebul jalan nu kagulang gaper waktu. Jalan lempeng taya ngeunahna, jalan belot malah beuki jangar kana sirah. Meni hayang gogoakan. Tapi da kasaha? Keur mah titatadi dibaturan ku nu dagang jeung nu ngamén bari omonganana teu matak ngeunah kana ceuli. 

Ari dibaturan ku nu teu matak ngeunah kana awak mah asana téh meni lila perjalanan dua jam satengah gé. Ti Cianjur ka Bandung meni asa leuwih lila batan numpak karéta ékonomi ka Jogja bari cageur. Ti Cianjur ka Ciranjang, karasa panasna. Ti Ciranjang ka Cipeuyeum ka Rajamandala, beuki nyongkab jeung ngulibek komo anjog ka Cipatat mah bari jeung jalan luak-léok téh nunutur mobil toronton ngangkut batu kapur, ngajengjen, knalpotna ngelun moékan jalan. Nu katémbong téh suhunan-suhunan imah kaduruk mata poé. Sawaréh  katutup kekebul kapur kawas salju garing. Cadas-cadas nu ngajarega disimbut jukut peang, mun aya getihan jeung témbong engap-engapan mah teuing keur sakarat atawa geus paéh teu kaburu sakarat. 

Anjog ka Padalarang geus pasti macét. Saméméh parapatan Tagog Apu nu rék méngkol ka Purwakarta mobil metet minuhan jalan. Kitu mungguh gé mun waktu ngagayuh ka sorénakeun. Rék teu macét kumaha atuh jalan leutik téh dipaké patemon ti sakabéh jalan nu aya di dinya. Ti kulonna, kandaraan nu datang ti Cianjur-Sukabumi-Bogor panggih jeung nu ti Purwakarta ti Padalarang-Cimahi-Cimarémé.  Pon kitu deui arah sabalikna. Kabéh ngagimbung didinya. Kuduna mah diduakeun jeung jalan layang kawas di Pasteur éta jalan téh. Tong panjang teuing kira-kira ti pengkolan nu rék ka Cimahi tepi ka Tagog Apu moal pati macét. Pan nu rék ka jalan tol mah teu kudu ngaliwatan pasar Padalarang heula, tapi ngaliwatan playover bablas ka wétankeun. Blus wé ka tol Purbaleunyi.

Bet asa di jero pangbuian di jero beus téh. Eungap. Lieur. Panas. Teuing naon deui pibasaeunana. Hanaang mah geus puguh karasa ti méméh indit kénéh, sabab sok sanajan gering gé puasa mah tetep jalan. Geus dina Tol rada ngabulungbung téh. Teu kungsi lila kaluar gerbang Pasir Koja, tuluy ka Caringin, Kopo, Leuwi Panjang. 

Rék turun di Kopo téh siga ngadagoan panyakit nu teu daék sirna. Di parapatan Holis kudu nungguan lampu beureum, di Caringin nya kitu kénéh. Katambah kandaraan kalah beuki padedet. Diri maksa neger-neger manéh. Ari nggeus kudu kumaha deui atuh kaayaan Bandung kiwari sakitu heurinna. Kurang leuwih saparapat jam anjog ka parapatan Kopo ti gerbang tol Pasirkoja téh. Jung nangtung. Bangkieung awak rada nolonjong basa supir teu ngomong heula nincak rém téh. Jrut turun tina beus. Leng-leng sirah karasa jangar. Suku hideng muru ka sisi. Kalacat unggah kana angkot Ciwastra nu keur ngetém  sisieun trotoar. Supirna botak bari dina leungeuna ngebul sigarét kréték. 

“Har geuning geus lebaran supir di dieu mah” omong haté. Henteu ari kedal mah. Tapi geuning dipareuman basa aya lalaki kolot milu naék maturan kuring mah. Leungeuna ngaringkid dus tilu bari dibakutet lakban jeung rapia. Gék diuk hareupeun. Awakna kucel bari langlayeuseun nambahan hawas soré nu beuki kolot. Kalacat deui ibu-ibu jeung budak lalaki umur welasan taun, beungeutna bodas bari panon sipit, ari nu maturanana maké tiung.

Geus aya opat jalma dina angkot, tapi can kénéh nincak gas tah si supir botak téh. Teuing ngadagoan saha deui atuh da meni asa nambahan kesel deui waé. Dasar jalma sarakah kudu waé pinuh angkot téh.

Bari jeung ngawaskeun ka lampu stopan haté inget ka si Néng, bébéné nu can nyahoeun kuring ka Bandung deui. Can boga pulsa rék ngaSMS téh. Maklum jauh ka counter di lembur téh. Seunggah mun ngahaja-haja ngeusian pulsa kudu ngagedig leumapang.

 

Ukur dilamunan nu geulis téh. Témbong dina kongkolak panon keur ucang-ucangan bari jeung ninunan imut nu sumaliksik kana bayah. Gebeg téh, haté ngageter basa nu dina lamunan bet aya di hareupeun. Panon meureudeuy bari keukeureuceuman. Kuring narik napas panjang geuning lain si Néng. Tapi naha éta panon bet sarimbag jeung panon si Néng. Hihideungna buleud semu bulao ngaggenclang. Biwir panonna rada nyungcung kawas sisi talaga. Halis katumbiri kuwung-kuwungan. Bulu-buluna lemes hideung alahbatan peteng. Irung mancrit semu ipis lir nu diukir ku seniman ngagurat kana lambey nu badis kuéh lapis. Beureum matak ngaruy. Tikoro ngadadak garing. Moal bisa muntang mun kuring nyorodot tina lambey kana angkeutna. Enya gado maksud téh. Cenah ceuk batur mah gado nu alus téh lir endog sabeulah, tapi naha ieu mah geuning leuwih éndah gado téh rada beulah.

Duh pameunteu nu kawas caang bulan opat welas téh dipasieup ku rambut nu meles hideung ngarumbay semet pinareup nu témbong turun naék. Geuning ngan ukur ditangtayungan ku kupluk tina sweater héjo. Panas meureun. Lebar temenan. Diteuteup teu ieuh gimir atawa karasa aya panenjo nu ngaragamang kana sakujur badanna. Ti luhur dipapay ka handap dugi ka sampeanan nu ngan ukur tumpak sendal ipis pulas kayas. Ari dina tonggong mani bangun nu geugeut tas gandong nangkod embung lésot, kawas kuring embung ngalésotkeun teuteupan. Panangan katuhu nyandak tas kertas kayas duka eusi naon panon teu panasaran kana nu dibantun.

Gerung. Ban angkot mimiti ngagilinding. Horéng supir téh ngadagoan nyi mojang. Nya ti mana atuh salira téh jungjunan. Haté kumejot hayang sakecap-kecapeun nalék. Mun diibaratkeun téa mah hanaang manggih dawegan. Atawa keur sangsara manggih duit saratus rébuan, hayang buru-buru ngampihan, bisi kapanggih mantén ku batur. Tapi naon nu kudu dikedalkeun keur muka caritaan. Sakapeung ukur ngahuleng. Rét deui kanu keur tonggoy merhatikeun jalan. Kuring nurutan paneuteupna.

Ngaliwatan jalan Kopo manéhna anteng teu ieuh nyadar diteuteup kuring. Teuing ngahaja ngarah kuring anteng ngalamunan manéhna? Di hareupeun Rumah sakit Imanuel angkot eureun, mani inggis nyi mojang nu turun. Tapi geuning henteu, kalah aya nu naék. Nyi Mojang ngised méré tempat diuk, mani hayang clé wé ka gigireunana. Diuk bari jeung ngaléng cangkéngna nu lempay lir boneka Paris. Nu unggah ibu-ibu hadéna téh lain budak ngora nu matak nyeungeut seuneu timburu dina jajantung. Nyi Mojang rada maju diukna atuh beuki deukeut jeung kuring. Kusiwel ngaluarkeun duit récéh, wah boa-boa rék turun sakeudeung deui. Di Tegallega meureun, tuluy naék angkot séjén. Palangsiang jauh kamendi bari jeung leungiteun. Sedeng kuring masih kénéh dina angkot. Kitu ceuk pamikir.

Liwat Tegallega nu geulis can kénéh turun. Aya sababara menit deui lalajoaneun téh saméméh kuring turun di Sriwijaya. Liwat patung Lauk Emas, kuring beuki ponyo rét deui-rét deui ka manéhna. Tapi can kénéh bisa kedal. Moal poho saumur masih kénéh bisa napas mah keureuta beungeutna, warna kulitna nu ngalémpéréng konéng, sendal kayas ipisna, sweater héjona. Ah pokona mah sagalana wé. 

“Kiri!” cenah sora nu halimpu asup kana ceuli tuluy ngaragamang kana dada, nyelesep kana haté. Beledug, beledug, jantung ratug basa ngarasakeun halimpuna sora. 

“Geuning bareng turun téh di lebah dieu. Di parapatan Sriwijaya.” Manéhna miheulaan turun. Kuring ribut nuturkeun. Song pada-pada mikeun ongkos ka supir. Tapi kuring milih pandeuri. Hayang leuwih ngawaskeun kamana satuluyna.

“Geuning ngan ukur sakecap-kecapna nyuanten téh? Nyebat “kiri” hungkul. Tos mayar ongkos lajeng mayunan meuntas. Duh hawatos geulis geuning bet ninggalkeun. Boro mah hayang bareng.”

Haté galécok basa nempo nyi mojang meuntas sorangan manggih suwung kandaraan nu liwat di jalan. Kuring nuturkeun ku paneuteup sabab rék meuntas kapegat mantén ku kandaraan nu mimiti rabeng deui. Nyi mojang tuluy leumpang ngagedig sorangan. Teu rarat-rérét nyebrang di jalan nu sabeulah deui. Kuring bisa meuntas basa nyi mojang geus rada jauh. Haté beuki panasaran manéhna leumpang. Meureun deukeut matak teu naék angkot deui gé. Da kuring mah jauh kénéh matak rék mégat angkot.

Diteuteup ti ka anggangan, Nyi mojang masih leumpang bari ngagandong tas. Panangan kencana ngajingjing tas kertas téa. Ngaliwat ka hareupeun masjid. Pamuda nu araya euweuh nu teu ngalihkeun panenjona. Kabéh kumejot bari maruji ka Alloh nu tos ngayugakeun ratu widadari nu liwat hareupeunana.

Aéh-aéh geuning ngarandeg payuneun pager héjo. Tas nu dijingjingna diécagkeun laju kadak-kodok kana saku lancingan coklatna. Siga aya nu dipilarian. Panon kuring museur nyérangkeun ti ka anggangan. Meumpeung can aya angkot nu liwat, ceuk haté. Geuing nyi mojang kawas leungiteun nu ditéanganana. Teu kanyahoan ti mana nyandakna, panangan katuhuna tos nyepeng handphone. Sababaraha nomor témbong dipencét. Handphone diteueulkeun kana cepilna. Rambut nu ditutup kupluk sweater héjo disuaikeun ku handphone. Kituna téh bari jeung unggang-onggéng bangun nu satékah polah hayang bisa muka éta pager. Duh pangawak nu lempay téh bangun nu teu lebareun tuluy-tuluyan diragamangan ku paneuteup kuring. Hayang pisan bisa nyampeurkeun bari jeung mangmukaeun konci. Suku nyobaan ngaléngkah. Haté beuki tagiwur. Rénghap beuki ngerepan. Jantung dagdigdug. Aéh-aéh bet aya nu kaluar tina dada kuring kekeleperan kawas manuk. Jangjangna bodas. Ditilik-tilik beungeutna bet siga kuring. Ah lain manuk ieu mah. Siga Si Éros. Tuh geuning aya jangjangan dina pundukna. Pakéanana ukur maké kaén bodas meulit nutupan larangan.

“Montong disampeurkeun!” ceuk éta nu kekeleperan.

“Saha anjeun?” cekéng nanya.

“Teu kudu nyaho. Cicing di tempat! Mun teu ngawaro, panon silaing ditutupan ku jangjang kula salalawasna!”

“Aéh-aéh! Naha bet bisa kitu, naon salah kuring?”

“Sia geus nyalingkuhan haté sorangan ku mikahayang naon nu geus katémbong! Sia kudu inget dina gedong sigrong nu aya dina jero haté sia geus aya nu bumén. Tuh manéhna keur saré tumaninah dina ranjangna. Naha sia rék kumawani ngagareuwahkeun tuluy ngusir manéhna?”

“Saha?” kuring tumanya. Na ari habek téh leungeun éta jalma leutik ngababuk kana puhu ceuli. Hiung karasa linu kana ceuli. Bangkieung awak rada nolonjong. Keur mahcan pati cageur, katambah aya nu nampiling. Atuh beuki angot karasa lunglengna. Nu nenjo siga nu anéheun nempo kuring kawas nempo nu gélo. Cekit! Aya angkot eureun hareupeun.

“Naék siah! Ulah cicing di dieu!” manéhna ngancam. Kuring naék bari jeung nyekelan ceuli nu karasa panas. Sirah nu karasa dungdeng téh diteungeul deui. kuring kawas nu diseureud éngang. Nu dina angkot pada hélok nempo kalakuan kuring.

“Ampun!” cekéng.

“Panyakit sia mimiti jadi deui!”

“Puguh ieu gé karék cageur, jadi deui kumaha? Embung teusing!”

“Panyakit haté! Sia rék kumawani ngaraheutan haté jalma nu mikanyaah ka sia salila ieu? Hayang cilaka siah? Ratu widadari mah aya dina haté sia, geus rék dua taun reureujeungan jeung sia téh. Sakitu haat jeung satiana siah ka sia. Naha sia rék nyieun codéka ku nganjangkeun wanoja nu anyar katémbong bieu kana haté sia?”

“Duh teu pisan-pisan boga niat kitu kuring mah!”

“Naha sia bet boga rasa panasaran hayang nyampeurkeun jeung ngajak wawanohan? Naha sia teu inget ka diri sorangan nu geus boga jangji rék satia satuhu jeung nu ngajadikeun imam ka sia? Yeuh, ngagugu nafsu mah moal aya kendatna nempo nu kukumaha waé gé! Naha kurang kumaha jalma nu geus nyaah ka sia salila ieu? Hayang nu geulis? Naha nu nyaaheun ka sia goreng patut? Sia mah mani ngagedur nafsu téh.”

Diomongan kitu kuring ukur cicing. Rét beungeut ngalieuk basa angkot ngaliwat ka hareupeun nyi Mojang. Ana hiung deui puhu ceuli kénca ditampiling ku nu siga Si Éros.

“Hayang dicokél mata sia?”

“Aduh ulah atuh eum!” jawab téh. Nu diuk di gigireun ngésér bangun nu sieun. Nu di tukang sing kecewis bari curukna diantelkeun kana tarang.

“Mun sia boga talajak kitu patut tepika ayeuna, kula moal méré ampun baris nyokél panon sia supaya teu bisa nempo nanaon deui. Nu haat ka sia moal ngejat najan sia lolong bonconong. Nu haat ka sia geus maskétkeun haténa sabab sia geus ngajangjikeun meungkeut pageuh naon nu disebut trésna. Sia kudu boga pamadegan nu sarua mun hayang hirup tingtrim! Inget sia téh keur puasa, kudu inget naon nu jadi tujuanana!” jebréd manéhna numbruk dada kuring tuluy ngiles kajero. Kuring ukur narik nafas panjang bari jeung ngalenyepan naon nu diomongkeunana. (Cag)

Bandung, 18 Agustus 2010